Niniejsza praca poświęcona jest rzymskim zakazom dotyczącym kastracji. Cesarstwo rzymskie było jedynym państwem antycznym, którego władcy starali się przeciwdziałać temu okrutnemu zabiegowi. We wstępie Autor przedstawił m.in. aktualny stan badań dotyczących wybranego przez niego tematu oraz podstawową terminologię dotyczącą osób poddanych kastracji. Dwa pierwsze rozdziały są wprowadzeniem do tematyki, która stanowi główną część rozprawy. W pierwszym z nich Autor przedstawił kastrację jako praktykę religijną, stosowaną głównie przez kapłanów Kybele, jako karę oraz terapię medyczną. W rozdziale drugim Autor ukazał czwarte zastosowanie kastracji w Rzymie – kastrację niewolników. Ranga i zasięg tego zjawiska spowodowały nieuniknioną reakcję na nie w prawie rzymskim. W rozdziale trzecim omówione zostały przedjustyniańskie zakazy kastracji w prawie rzymskim. W rozdziale czwartym Autor ukazał zwięźle, jak do kastracji podchodzili wyznawcy religii chrześcijańskiej. Zajął się w nim także zakazem kastracji w prawie kościelnym. Ostatni rozdział pracy poświęcony został 142 noweli Justyniana, w której cesarz ten wprowadził nowe, nieznane dotąd regulacje, mające powstrzymać praktykę kastracji na terenie cesarstwa wschodniorzymskiego.
Słowa kluczowe: eunuch, kastracja, kastracja jako kara, kastracja jako praktyka religijna, kastracja ze względów medycznych, kastracja niewolników, rzymskie zakazy kastracji, Justynian, 142 nowela Justyniana, prawo rzymskie, Bizancjum
Prohibition of Castration in Roman Law
The study is devoted to Roman prohibitions of castration. The Roman Empire was the only ancient state in which rulers endeavoured to counteract this heinous procedure. In the introduction, the current state of knowledge regarding said issue and the basic terminology concerning the persons who were castrated are presented. The two initial chapters constitute an introduction with regard to the main subject area on which the book focuses. In the first chapter, the author presents castration as a religious practice, applied mostly by the priests of Kybele as a punishment or a medical treatment. In the second chapter, a fourth area of castration use in ancient Rome – i.e. castration of slaves – is analysed. The position and extent of this phenomenon resulted in an inevitable counteraction against it in Roman law. In the third chapter, pre-Justinian bans on castration in Roman law are analysed. The fourth chapter focuses on a brief analysis of Christians’ approach to castration as well as the prohibition of castration in church law. The closing chapter of the study is fully devoted to Novel 142 of Justinian, by which the emperor introduced new, up-to-that-date unknown regulations
Keywords: eunuch, castration, castration as a religious practice, castration as a punishment, castration as a medical treatment, castration of slaves, Roman prohibitions of castration, Justinian, Novel 142 of Justinian, Roman law, Byzantium
