Tom gromadzi rozważania poświęcone różnym formom odstępstw od zastanego, obowiązującego i powszechnie aprobowanego kształtu rzeczywistości, w której często brakuje zrozumienia dla zjawisk z pogranicza: fantazji, zboczeń i ekstrawagancji. O ile fantazje i ekstrawagancje wydają się być kategoriami rozumianymi i pożądanymi, jako budujące przeciwwagę dla ładu formy różnie konceptualizowanego buntu, o tyle zboczenia mogą przywodzić na myśl konotacje wyłącznie pejoratywne. Rozpatrywane są tu jednak jako zboczenia w sensie zbaczania z utartej drogi, wyjścia z ram tak zwanej normalności, niekoniecznie powiązane z dewiacjami natury seksualnej. W tak zróżnicowanej i nieoczywistej współczesności trudno dziś jednoznacznie zdefiniować ład normatywny, ale jednocześnie w wielu przypadkach określone zjawiska bezdyskusyjnie wpisuje się w porządek fantazji, zboczeń czy ekstrawagancji. Można powiedzieć za Michaelem Foucaultem, że ustalony w dyskursie określony kodeks normalizacji równocześnie będzie definiował nienormalność. Szczególną rolę w podważaniu, a nawet ośmieszaniu tego odgrywa sztuka. Nikt nie wyraził tego piękniej niż Jean Dubuffet, który broniąc sztuki marginesu, pytał: „Pokażcie mi tego waszego normalnego człowieka! […] Czy akt twórczy, z towarzyszącym mu krańcowym napięciem, jakiego wymaga, z wysoką gorączką, która mu towarzyszy, może być kiedykolwiek normalny? […] Od sztuki nie można oczekiwać , żeby była normalna. Odwrotnie, nie można mieć co do tego wątpliwości, że sztuka powinna być w największej mierze oryginalna i nieoczekiwana, oparta na twórczej wyobraźni. Nonsensem jest więc stawianie zarzutów, że jakieś dzieła są zbyt szokujące i stanowią produkt chorej wyobraźni. Trzeba to wyraźnie powiedzieć- każda prawdziwie twórcza sztuka, gdzie by nie powstała, jest patologiczna. „
Powrót
