---

Złota Seria Uniwersytetu Wrocławskiego to wyjątkowy konkurs na publikację książki, organizowany od 2007 roku pod patronatem Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego. Wydanie w tej serii jest zaszczytnym wyróżnieniem dla wybitnego i oryginalnego dzieła naukowego.

Złota Seria UWr – Uniwersytet Wrocławski

Złotą książką roku 2023 uhonorowano dwie książki, a jedna z nich to znakomita publikacja doktora Tomasza Szymańskiego pod tytułem „W poszukiwaniu religii uniwersalnej. Zarys historii pewnej idei i jej wybrane postacie w XIX-wiecznej literaturze francuskiej”.

Co mamy na myśli, gdy mówimy o religii uniwersalnej? Dzisiaj, gdy pluralizm religijny jest na porządku dziennym jako nieodłączny element demokratycznego świata Zachodu, pytanie o religię uniwersalną nasuwa się w sposób niejako naturalny. Jej perspektywa pojawia się niechybnie na naszym horyzoncie kulturowym, wyznaczonym z jednej strony otaczającą nas wielością religii, z drugiej zaś przyświecającymi nam ideałami uniwersalizmu i tolerancji.

Wobec emocji, jakie budzi niekiedy myśl o możliwym powstaniu w przyszłości nowej globalnej religii, tym bardziej pożyteczne wydaje się podjęcie rzeczowej refleksji nad przeszłością tej idei. Nie jest ona bowiem niczym nowym, a dokładniejsze pochylenie się nad dziejami kultury i myśli Zachodu pozwala stwierdzić, że ma już za sobą długą historię.

Co więcej, stanowi ona niezwykle istotne zagadnienie z zakresu historii idei, powiązane z innymi dziedzinami: literaturą, religioznawstwem, filozofią religii, politologią, prawem czy zachodnim ezoteryzmem. Historia idei bada bowiem idee wyrażające się w całości zjawisk i dziedzin kultury: bada ich genezę i rozwój, starając się uchwycić, jak przejawiały się i istniały w różnych kontekstach kulturowych i społecznych. Takie ujęcie problemu wymaga rzecz jasna refleksji interdyscyplinarnej. Także i nasze rozważania sytuować się będą na przecięciu różnych dziedzin nauki, wiedzy i kultury, szczególne miejsce przypadnie jednak związkom historii idei z literaturą.

„[…] Poszukując religii uniwersalnej, poszukujemy przede wszystkim korzeni pewnej idei. Idea ta wyrosła na gruncie różnych kręgów kulturowych, nas jednak interesował krąg kultury zachodniej. W tym zaś kontekście wzorca religii uniwersalnej dostarczyła religii katolicka, która na długi czas opanowała obszar zachodniej Europy i przyczyniła się w znacznej mierze do ukształtowania cywilizacji euroatlantyckiej — czy to przez bezpośrednie oddziaływanie, czy przez interakcję z ruchami krytycznymi względem niej. Religia katolicka, czyli uniwersalna, to jak stwierdzili ojcowie Kościoła „jedyna prawdziwa religia ludzkości”, a więc religia oparta na określonej prawdzie, oferująca ludzkości odpowiedzi na jej fundamentalne pytania i dostarczająca pewnych środków służących realizacji ludzkiego powołania.

Poszukiwanie religii uniwersalnej to poszukiwanie, w jaki sposób jej idea rozwijała się i różnicowała, prowadząc do powstania jej rozlicznych odmian. Wśród nich wyróżnić można religię naturalną (afirmującą, dopuszczającą lub negującą Objawienie), religią ezoteryczną (również okultystyczną lub teozoficzną), naturalistyczną (będącą wyłącznie pewną interpretacją zjawisk religijnych), liberalną, humanitarno-laicką, społeczno-utopijną czy pozytywistyczną. Jedną z odmian religii uniwersalnej w czasach nowożytnych oraz nowoczesnych pozostaje także apologetyczna, tradycjonalistycznie pojęta religia katolicka, która mimo ognia krytyki, w którym się znalazła, nie straciła bynajmniej na znaczeniu.

Te kolejne odmiany idei kształtowały się w konkretnych kontekstach kulturowo-społecznych, a decydującymi bodźcami do ich rozwoju były między innymi takie wydarzenia jak reformacja i wojny religijne, rewolucje polityczne (z francuską na czele) oraz gospodarcze — jak rewolucja przemysłowa i jej następstwa (z których jednym z najważniejszych jest pojawienie się tak zwanej kwestii socjalnej).”

Ta wyjątkowa publikacja nagrodzona w Złotej Serii Uniwersytetu Wrocławskiego jest już dostępna w sprzedaży!

Zamów książkę na naszej stronie: W poszukiwaniu religii uniwersalnej. Zarys historii pewnej idei i jej wybrane postacie w dziewiętnastowiecznej literaturze francuskiej | Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego (wuwr.eu)

Kilka słów o autorze

Tomasz Szymański — romanista i filozof, doktor nauk humanistycznych, pracownik Instytutu Filologii Romańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Jego zainteresowania badawcze obejmują literaturę francuską (zwłaszcza XIX wieku) oraz problematykę filozoficzną (hermeneutyka, filozofia jako sposób życia) i religijną (historia idei religijnych i duchowości, zachodni ezoteryzm, myśl postsekularna). Jest autorem licznych publikacji, w tym książki La morale des choses. La théorie des correspondances dans l’œuvre de Charles Baudelaire (2019).

Powrót