ZAPOWIEDŹ: Wykonywanie długoterminowych kar pozbawienia wolności

Na naszej stronie możecie już znaleźć zapowiedź publikacji „Wykonywanie długoterminowych kar pozbawienia wolności” Aleksandry Polak-Kruszyk z Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.

„Wykonywanie długoterminowych kar pozbawienia wolności” to niezbędna analiza zmian, które już dziś wpływają na polskie więziennictwo.

Długoterminowe kary pozbawienia wolności – zwłaszcza w świetle zmian prawnych z 2022 roku – stały się jednym z kluczowych tematów debaty o funkcjach systemu karnego. Nowelizacja kodeksu karnego wprowadziła bezprecedensowe rozwiązania, takie jak kary 30 lat pozbawienia wolności czy dożywocie bez możliwości warunkowego zwolnienia. Książka Aleksandry Polak-Kruszyk podejmuje wieloaspektową analizę tego zjawiska, wskazując, że choć funkcja izolacyjna tych kar pozostaje nieunikniona, nie można zrezygnować z prób realizacji celów resocjalizacyjnych.

„Długoterminowe kary pozbawienia wolności odgrywają istotną rolę wobec sprawców najpoważniejszych przestępstw. Dopiero orzekane w takim wymiarze czynią zadość poczuciu sprawiedliwości społeczeństwa, które oczekuje reakcji i ochrony ze strony państwa.”

Autorka na podstawie interdyscyplinarnych badań i doświadczenia formułuje 15 postulatów zmian mających usprawnić praktykę postępowania ze skazanymi. Podejmuje tematy takie jak kondycja psychiczna osadzonych, kryzys funkcji resocjalizacyjnej, problemy organizacyjne zakładów karnych czy potrzeba zindywidualizowanego podejścia. To cenna propozycja dla wszystkich, którzy zajmują się polityką karną, penitencjarną i praktyką wykonywania kar.

Spis treści:

• Wprowadzenie: przedstawia cel pracy, jej zakres oraz uzasadnienie podjęcia tematu długoterminowych kar pozbawienia wolności w kontekście aktualnych zmian w kodeksie karnym.
• Rozdział 1
  Uwarunkowania wykonywania kar długoterminowych: omawia zmiany legislacyjne, pojęcia kar długoterminowych, ich charakterystykę oraz sytuację w Polsce na tle porównawczym z wybranymi krajami europejskimi.
• Rozdział 2
  Psychospołeczny wymiar długoterminowego pozbawienia wolności: analizuje wpływ izolacji na funkcjonowanie jednostki – psychologiczne i społeczne skutki długoletniego uwięzienia.
• Rozdział 3
  Resocjalizacja skazanych na kary długoterminowe: poświęcony jest szansom i ograniczeniom procesu resocjalizacji w przypadku długoterminowych kar – ze szczególnym uwzględnieniem możliwości oddziaływań wychowawczych.
• Rozdział 4
  Wnioski i postulaty de lege ferenda: zawiera 15 konkretnych postulatów mających na celu ulepszenie praktyki wykonywania tych kar, formułowanych w oparciu o badania własne autorki oraz przegląd literatury i rozwiązań zagranicznych.

„Osoby odbywające długoterminowe kary, w tym skazani na kary najdłuższe, stanowią wyjątkową kategorię osadzonych w polskich jednostkach penitencjarnych. Z pewnością wymagają oni odrębnego podejścia zarówno w trakcie odbywania kary, jak i podczas przygotowań do zwolnienia oraz w okresie bezpośrednio po opuszczeniu zakładu karnego. (…) Na zakończenie sformułowano piętnaście postulatów, które powinny znaleźć się w optymalnym modelu wykonywania kar długoterminowych.”

Monografia skierowana jest do szerokiego grona osób związanych z systemem penitencjarnym i wymiarem sprawiedliwości: funkcjonariuszy Służby Więziennej, kuratorów sądowych, sędziów (szczególnie penitencjarnych), prokuratorów, adwokatów, a także badaczy, studentów oraz praktyków zajmujących się resocjalizacją. Będzie szczególnie cenna dla osób mających bezpośredni kontakt z osobami skazanymi na długoletnie kary pozbawienia wolności.

Dlaczego warto sięgnąć po tę książkę?

1. Pierwsze tak kompleksowe opracowanie o wszystkich długoterminowych karach, nie tylko dożywociu
   W odróżnieniu od wcześniejszych publikacji, które skupiały się głównie na karze 25 lat lub dożywotnim pozbawieniu wolności, ta monografia obejmuje wszystkie formy kar trwających 5 lat i dłużej. Autorka przyjmuje szeroką, interdyscyplinarną perspektywę, co pozwala zrozumieć nie tylko przepisy prawne, ale też społeczne i psychologiczne skutki tak długiej izolacji.
2. Unikalne badania empiryczne z udziałem skazanych i praktyków
   Książka oparta jest na autorskich badaniach przeprowadzonych w trzech zakładach karnych w Polsce. To nie tylko analiza z poziomu biurka – autorka oddaje głos samym skazanym, bada ich postawy, emocje, relacje z otoczeniem, co nadaje pracy autentyczności i rzadko spotykanej głębi.
3. Piętnaście konkretnych postulatów reform popartych analizą prawa i praktyki
   Monografia nie ogranicza się do diagnozy problemów – oferuje konkretne rozwiązania. Sformułowane przez autorkę postulaty mogą stanowić realną podstawę dla reformy polityki penitencjarnej w Polsce. To książka użyteczna zarówno dla decydentów, jak i osób na co dzień pracujących ze skazanymi.

Przykłady postulatów:

• Zapewnienie dostępu do specjalistycznej pomocy psychologicznej i psychiatrycznej od początku odbywania kary oraz poprawa diagnostyki problemów psychicznych.

• Stworzenie systemu stałego monitorowania stanu psychicznego skazanych, szczególnie na początku odbywania kary, z udziałem wyspecjalizowanych ośrodków diagnostycznych.

• Wprowadzenie większej liczby i jakościowo lepszych programów resocjalizacyjnych skierowanych do skazanych na długie kary.

• Wypracowanie specjalistycznej oferty szkoleniowej dla funkcjonariuszy Służby Więziennej, szczególnie tych pracujących w zakładach typu zamkniętego.

• Wczesna i intensywna indywidualizacja terapii skazanych z zaburzeniami preferencji seksualnych oraz kontynuacja oddziaływań terapeutycznych po zwolnieniu.

Po więcej informacji odsyłamy do publikacji.

O AUTORCE:

Aleksandra Polak-Kruszyk – doktor nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Prawa Karnego Wykonawczego na Wydziale Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz radca prawny przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych we Wrocławiu. Więcej.