Zapowiedź: Schematy realizacji aktów mowy. Analiza korpusowa wpisów na forach dyskusyjnych

Już wkrótce premiera książki Kamila Wabnica – przełomowej pracy, w której autor bada, jak użytkownicy sieci formułują swoje wypowiedzi w internecie, jakie stosują schematy i jakie funkcje pełni ich język. To naukowe opracowanie języka polskich forów dyskusyjnych. Autor bada pragmatyczne aspekty komunikacji cyfrowej, łącząc lingwistykę, kognitywistykę oraz analizę korpusową.

„Schematy realizacji aktów mowy. Analiza korpusowa wpisów na forach dyskusyjnych” jest efektem badań nad współczesnym potocznym językiem polskim w wypowiedziach użytkowników polskojęzycznych cyfrowych forów dyskusyjnych.

Autor stworzył naukowy opis schematów i struktury wewnętrznej aktów mowy w tekstach internetowych: zbadał jak ludzie wypowiadają się w internecie i czemu służą konkretne sformułowania. W tym celu przeanalizował wpisy na najbardziej popularnych forach dyskusyjnych w polskiej sieci, takich jak: BabyBoom, Dogomania, Elektroda, Kafeteria, Miau, PCLab, SFD, Vitalia oraz Wizaz. Podstawą opisu są najnowsze opracowania teoretyczne i metodologiczne z zakresu badań nad aktami mowy, przede wszystkim teoria gramatyki lokalnej (local grammar). Autor przeprowadził badania, których celem nie jest jednak weryfikowanie istniejących teorii, ale naukowe poszukiwanie odpowiedzi na podstawie badanego materiału.

Praca jest adresowana zwłaszcza do filologów, przedstawione w niej wyniki są hipotezami, które mogą być weryfikowane w kolejnych badaniach pragmatycznego poziomu języka. Powinna jednak zainteresować także inne osoby na co dzień pracujące z językiem polskim, ponieważ może posłużyć do przygotowania narzędzi automatycznie rozpoznających i klasyfikujących realizacje aktów mowy. Może się spodobać badaczom komunikacji internetowej, ale także osobom zajmującym się nowymi mediami i lingwistyką komputerową.

Co zaciekawi czytelników? (Przykłady ze spisu treści)

🔹 Jakie akty mowy dominują na forach? – analiza intencji użytkowników i ich sposobów wyrażania myśli.

🔹 Czy internet rządzi się swoimi prawami językowymi? – wpływ cyfrowej komunikacji na gramatykę i składnię.

🔹 Jak różne fora różnią się językowo? – porównanie stylu wypowiedzi na różnych platformach.

🔹 Język pisany czy mówiony? – hybrydowa natura komunikacji internetowej.

🔹 Jakie strategie językowe stosują internauci? – m.in. ironia, sarkazm, uprzejmość, agresja.

🔹 Analiza konkretnych forów – BabyBoom, Wizaz, Elektroda i inne – jakich tematów dotyczą dyskusje i jak użytkownicy je prowadzą?

Fragment książki:

Warunkowość
Jednym ze środków, przy pomocy których nadawcy redukują moc illokucyjną (dotyczącą intencjonalności wypowiedzi- przyp. red.) aktów dyrektywnych, jest obwarowywanie ich warunkami ograniczającymi sytuacje, w których odbiorca powinien podjąć oczekiwane działanie. Nadawcy realizują kategorię warunkowości, wykorzystując środek syntaktyczny, jakim jest zdanie warunkowe lub środek morfologiczny — tryb przypuszczający (warunkowy). Takie osłabienie unieważnia bezwzględność dyrektywy i uzależnia ją od dodatkowych czynników — sprawia, że dyrektywa w trakcie jej wyrażenia może być nieaktywna, a jej uaktywnienie zajdzie w określonych okolicznościach.

Takie obwarowanie dyrektywy warunkami może wynikać z tego, że nadawca rzeczywiście uważa, iż jego polecenie jest słuszne tylko w określonej sytuacji lub nie jest bezwzględnie pewny swojego zdania. Istotny jest fakt, że nie zawsze osłabienie dyrektywy
musi wynikać z potrzeby zachowania twarzy — warunkowość czasem wynika wprost z semantycznych ograniczeń oczekiwanego działania i z jego pozapragmatycznej charakterystyki — jest tak w szczególności w wypadku zdań warunkowych (Tabela 89).

Zdania warunkowe zwykle konstruowane są z wykorzystaniem charakterystycznych spójników jeśli, jeżeli, gdyby i chyba że (Grzegorczykowa 1998: 135–137), które wprowadzają frazę werbalną określającą warunki wykonania oczekiwanego działania. Do tworzenia zdań warunkowych używany jest również spójnik jak, który jest charakterystyczny dla stylu potocznego (zob. Grochowski 2021). Nie ma ograniczeń w łączliwości zdań warunkowych z poszczególnymi typami wyznaczników, nie ma też dodatkowych warunków morfologicznych, które muszą spełnić formy predykatów (Tabela 89).

Kategoria warunkowości jest realizowana również przy pomocy trybu przypuszczającego, czyli konkretnych form czasownikowych. Wystąpienie takiego osłabiacza również nie jest ograniczone formą
wyznacznika — formy trybu przypuszczającego pojawiają się zarówno w wypadku performatywnych czasowników mówienia, jak i predykatów modalnych (Tabela 90). W morfologicznie wyrażonej warunkowości częstsze jest jednak osłabienie dyrektywy z powodów pragmatycznych, ponieważ w samej wypowiedzi zwykle, brakuje wskazania warunków koniecznych do wystąpienia, aby dyrektywa miała zostać uaktywniona.

Dlaczego warto sięgnąć po tę książkę?

Pierwsza tak szczegółowa analiza forów internetowych – książka bada język użytkowników popularnych forów, takich jak Wizaz, Elektroda czy Dogomania.

Praktyczne spojrzenie na język internetu – publikacja pokazuje, jak komunikacja cyfrowa łączy cechy języka mówionego i pisanego, tworząc unikalną formę wyrazu.

Nowoczesne narzędzia badawcze – autor wykorzystuje teorię gramatyki lokalnej oraz metody lingwistyki korpusowej do analizy języka forów.

Wgląd w mechanizmy komunikacyjne w sieci – książka tłumaczy, dlaczego w internecie mówimy tak, jak mówimy, oraz jak zmienia się nasz sposób wypowiadania się w zależności od medium.

Przydatna dla twórców AI i narzędzi do analizy języka – może pomóc w rozwijaniu systemów do automatycznego rozpoznawania i klasyfikowania wypowiedzi online.

Ciekawe przykłady i analiza realnych wpisów – książka bazuje na autentycznych dyskusjach internetowych, co czyni ją atrakcyjną nie tylko dla badaczy, ale i dla osób zainteresowanych językiem potocznym.

Pozycja dla każdego, kto chce lepiej zrozumieć język internetu – nie tylko naukowcy, ale i dziennikarze, specjaliści od social mediów czy analitycy języka znajdą w niej wartościowe treści.

O AUTORZE:

Kamil Wabnic — adiunkt w Zakładzie Lingwistyki Korpusowej Uniwersytetu
Wrocławskiego. W dotychczasowych publikacjach poruszał problemy z zakresu korpusologii oraz
badań nad tekstami internetowymi. W pracy zajmują go przede wszystkim zagadnienia z zakresu tekstologii, genologii i pragmatyki języka, a także przetwarzania języka naturalnego.