---

Trzecie, poprawione i uzupełnione wydanie książki Jana Maciejewskiego „Grupy dyspozycyjne. Analiza socjologiczna” to dzieło, które na stałe wpisało się w kanon polskiej socjologii, wyznaczając ramy dla nowoczesnych badań nad strukturami bezpieczeństwa państwa i społeczeństwa. Publikacja ta, należąca do Serii Socjologia Grup Dyspozycyjnych, stanowi efekt ponad trzydziestu lat badań autora nad zorganizowanymi formacjami, których zadaniem jest reagowanie na sytuacje kryzysowe, ochrona życia, zdrowia, mienia i środowiska, a także zapewnienie ładu i bezpieczeństwa publicznego.

Grupy dyspozycyjne. Analiza socjologiczna

Maciejewski proponuje oryginalną, systemową koncepcję socjologii grup dyspozycyjnych jako subdyscypliny, która łączy w sobie dorobek socjologii wojska, organizacji, pracy, nauk o bezpieczeństwie i psychologii społecznej. Książka ukazuje, jak istotną rolę odgrywają te grupy – zarówno militarne, paramilitarne, jak i cywilne – w funkcjonowaniu współczesnych społeczeństw. Autor podkreśla, że choć każda z tych struktur pełni inne funkcje, razem tworzą sieć instytucjonalną kluczową dla sprawnego działania państwa, zwłaszcza w obliczu zagrożeń, katastrof czy konfliktów. Współczesność, z jej dynamicznymi przemianami, globalizacją i rozwojem nowych technologii, stawia przed grupami dyspozycyjnymi nowe wyzwania, wymagając od nich nieustannej adaptacji i profesjonalizacji.

Monografia rozpoczyna się od szerokiej analizy pojęcia grupy społecznej – zarówno w ujęciu potocznym, jak i naukowym. Autor wskazuje na złożoność struktur społecznych, ich typologię, funkcje i systemowe uwarunkowania. Następnie przechodzi do wyodrębnienia grup dyspozycyjnych jako szczególnego rodzaju grup społecznych, których specyfika polega na gotowości do działania w sytuacjach nadzwyczajnych. Maciejewski precyzyjnie definiuje zakres dyspozycyjności, analizuje procesy selekcji i naboru do tych formacji, a także opisuje wzory społeczne i osobowe charakterystyczne dla żołnierzy, policjantów, strażaków, funkcjonariuszy straży granicznej, służby więziennej, ratowników medycznych i ochotników.

Szczególne miejsce w książce zajmuje omówienie społeczno-demograficznych i psychospołecznych uwarunkowań rekrutacji do grup dyspozycyjnych. Autor bada, jakie cechy i motywacje skłaniają ludzi do wstępowania w szeregi tych formacji, jakie są ich ścieżki kształcenia oraz jak kształtują się relacje i więzi wewnątrz grup. Analizuje także problem uzawodowienia, prestiżu i autorytetu liderów, a także rolę kobiet w strukturach tradycyjnie zdominowanych przez mężczyzn.

W kolejnych rozdziałach Maciejewski prezentuje wyniki wieloletnich badań teoretycznych i empirycznych, ukazując funkcjonowanie grup dyspozycyjnych w różnych systemach – militarnym, paramilitarnym i cywilnym. Omawia ich funkcje, pozycje społeczne, mechanizmy adaptacyjne oraz reakcje na zagrożenia. Autor nie unika tematów trudnych, takich jak „luki strukturalne” w organizacjach, wyzwania związane z globalizacją, specjalizacją zawodową czy rosnącą rolą prywatnych agencji ochrony. Podkreśla, że skuteczność grup dyspozycyjnych zależy nie tylko od ich profesjonalizmu, ale również od wsparcia społecznego i zaufania, jakim są obdarzane przez obywateli.

Nowe wydanie książki zostało wzbogacone o najnowsze dane i analizy, uwzględniające aktualne zmiany w sferze bezpieczeństwa społecznego i narodowego. Autor akcentuje rosnące znaczenie lokalnych systemów antropotechnicznych, cyberbezpieczeństwa oraz konieczność interdyscyplinarnego podejścia do badań nad bezpieczeństwem. Zwraca uwagę na praktyczne walory socjologii grup dyspozycyjnych, które mogą przyczynić się do rozwoju polityki publicznej, edukacji i zarządzania kryzysowego. Książka adresowana jest do szerokiego grona odbiorców: socjologów, badaczy bezpieczeństwa, praktyków służb mundurowych, studentów kierunków społecznych i humanistycznych, a także wszystkich zainteresowanych problematyką bezpieczeństwa, strukturą społeczną i rolą instytucji w życiu zbiorowym. To lektura obowiązkowa dla tych, którzy chcą zrozumieć, jak funkcjonują grupy odpowiedzialne za bezpieczeństwo publiczne, jakie mechanizmy rządzą ich działaniem i jakie wyzwania stoją przed nimi w XXI wieku.

Zobacz pozostałe książki z serii: Archiwa Socjologia grup dyspozycyjnych | Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego

1 lipca o godz. 15:00 w Oratorium Marianum na Uniwersytecie Wrocławskim, prof. Jan Maciejewski odbędzie się spotkanie promocyjne wokół tej publikacji.

Wydanie publikacji wsparła firma Volo Pure sp z o.o. z siedzibą w Domasławiu.

Powrót