---

Wysłaliśmy właśnie do druku niezwykłą książkę doktora Marka Kwaśnego, którego zainteresowania koncentrują się wokół śląskiej i europejskiej sztuki nowożytnej. Szczególnie malarzy XVII i XVIII wieku w społeczno-ekonomicznym kontekście, a także zagadnień związanych z nowożytnym mecenatem katolickim.

Zapowiadana książka jest wynikiem badań przeprowadzonych nad życiem i twórczością Johanna Jacoba Eybelwiesera Młodszego (1667-1744), wrocławskiego malarza cechowego doby baroku. Choć artysta ten nie jest zupełnie nieznany, to jego twórcza sylwetka jak dotąd nie doczekała się monograficznego opracowania. Skromnie rozpoznany dorobek Eybelwiesera oraz szczątkowo zachowane źródła archiwalne nie zachęcały do podjęcia badań w tym kierunku. Tym samym nazwisko malarza pojawiało się głównie w syntetycznych opracowaniach dotyczących barokowej sztuki śląskiej. Fundamentalnym założeniem pracy było zatem zebranie, analiza i weryfikacja wszystkich informacji o artyście i jego dziełach, polegająca szczególnie na dokładnym przyjrzeniu się malowidłom mistrza – uwzględniając zarówno ich aspekty technologiczne i ikonograficzne, a także historię i okoliczności powstania – oraz samej problematyce działalności jego warsztatu.

Książka podzielona jest na dwie części. Pierwsza zawiera IV rozdziały opisujące życie, strategie kariery, warsztat oraz komercyjny kontekst twórczości mistrza, druga — katalog dzieł artysty.

Rozdział I – Żywot Johanna Jacoba Eybelwiesera Młodszego
W rozdziale pierwszym przybliżono życiorys malarza, przytaczając wszystkie znane fakty o jego ojcu, Johannie Jacobie Eybelwieserze Starszym, wędrówce czeladniczej i jej przebiegu, życiu rodzinnym oraz określono pozycję malarza w lokalnej społeczności, wskazując na aktywność Eybelwiesera zarówno jako członka miejskiego cechu malarzy, jak i artysty-katolika, świadomie budującego swoją pozycję we wrocławskim społeczeństwie.

Rozdział II – Droga kariery Johanna Jacoba Eybelwiesera Młodszego
Rozdział drugi przedstawia rozwój zawodowej kariery mistrza, począwszy od pierwszego zlecenia otrzymanego w 1699 roku, po ostatnie zrealizowane w 1742 roku, nieco ponad rok przed śmiercią. Wskazano na problem łączenia codziennej, cechowej aktywności z pracą na zlecenie potężnych zakonów katolickich. Istotne było zdefiniowanie strategii, jaką posługiwał się malarz do budowania swojej pozycji na śląskim rynku artystycznym. Wybierając tradycyjną drogę działalności jako malarza cechowego, szybko zaskarbił sobie względy przedstawicieli wrocławskiego mieszczaństwa i protestanckiego duchowieństwa, dla których był przede wszystkim dostawcą portretów. Jednakże pobyt w Pradze podczas wędrówki czeladniczej oraz współpraca z osławioną pracownią Michaela Willmanna w Lubiążu pozwoliła mu na dotarcie do szczodrych zleceniodawców z kręgu Kościoła katolickiego.

Rozdział III – Warsztat wrocławskiego mistrza
W rozdziale trzecim podjęto próbę odpowiedzi na pytanie jak funkcjonowała pracownia wrocławskiego mistrza i na czym polegał proces tworzenia dzieła. Przeanalizowano fazę koncepcyjną realizacji wraz z negocjacjami między artystą a zleceniodawcami, ponadto aspekty technologiczne, takie jak wybór i rodzaje podobrazia, malarskie opracowanie płótna i stosowane pigmenty. Wskazano, że kluczem do przyciągnięcia zleceniodawców i utrzymania napływu zleceń była dobra organizacja pracy w warsztacie, wzorowana na pracowni Willmanna, polegająca przede wszystkim na maksymalnym uproszczeniu i skróceniu procesu tworzenia malowidła oraz nagminnym wykorzystywaniu gotowych wzorców graficznych.

Rozdział IV – Komercyjny kontekst twórczości malarza
Ostatni rozdział stanowią rozważania o finansowym kontekście działalności artystycznej, gdzie obok odpowiedzi na zasadnicze pytanie o wysokość wynagrodzeń, jakie Eybelwieser otrzymywał za swoje prace, poruszono również kwestię czynników warunkujących cenę poszczególnych dzieł. Ponadto wykazano, czy uzyskiwane kwoty pozwalały na utrzymanie rodziny i warsztatu, porównując przy tym dochody wrocławianina z zarobkami innych malarzy pracujących na Śląsku w dobie baroku.

Część II
Katalog dzieł
Drugi tom pracy stanowi katalog wszystkich znanych dzieł malarskich autorstwa Eybelwiesera, powstałych od rozpoczęcia samodzielnej kariery artystycznej w 1699 roku do śmierci w roku 1744. Został on podzielony na trzy części: pewne dzieła artysty i jego warsztatu, dzieła przypisywane Eybelwieserowi i jego pracowni oraz dzieła niezachowane, zniszczone lub zaginione, których istnienie zostało potwierdzone źródłowo. Każdemu dziełu odpowiada nota katalogowa, w której zawarto tytuł i czas powstania obrazu, bieżącą lokalizację, technikę wykonania i wymiary, historię dzieła oraz dotychczasową literaturę. Te informacje uzupełniono komentarzami wyjaśniającymi, możliwie jak najpełniej, okoliczności powstania dzieła, wskazującymi na osobę fundatora, identyfikującymi prawdopodobne wzorce oraz określającymi miejsce dzieła w całym oeuvre artysty, czy ewentualne związki z jego innymi pracami.

Johann Jacob Eybelwieser młodszy. Wrocławski malarz doby baroku | Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego (wuwr.eu)

Malarstwo barokowe na Śląsku to fenomen, który nie przestaje intrygować. Nasza nowa książka „Johann Jacob Eybelwieser młodszy. Wrocławski malarz doby baroku”, prezentuje światu sylwetkę Johanna Jacoba Eybelwiesera młodszego, uznawanego za jednego z czołowych i najpłodniejszych malarzy działających w osiemnastowiecznym Wrocławiu. Życie Eybelwiesera i organizacja jego warsztatu przypominają casus wielkiego mistrza wcześniejszego pokolenia — Michaela Willmanna, zwanego śląskim Rembrandtem.
Bycie artystą schyłku baroku wymagało nie tylko talentu artystycznego, ale też instynktu wytrawnego dyplomaty. Strategia rozwoju kariery artysty, świadomie budującego swoją pozycję we wrocławskim społeczeństwie, musiała uwzględniać lawirowanie między zleceniami od protestanckich mieszczan i wpływowych zakonów katolickich. Dzięki wielostronnej analizie warsztatu malarskiego i uwzględnieniu kontekstu komercyjnego możemy lepiej zrozumieć ekonomiczne aspekty produkcji artystycznej, w tym rzadko poruszane kwestie marketingu i marki osobistej.
Na kartach książki znajduje się ponad 260 ilustracji oraz klarownie usystematyzowany katalog 230 dzieł malarza powstałych od rozpoczęcia
samodzielnej kariery artystycznej w 1699 roku do śmierci w roku 1744. To także wnikliwe spojrzenie na twórczość mistrza — uwzględniające aspekty technologiczne i ikonograficzne, historię oraz okoliczności powstania dzieł, dzięki którym można wskazać ich miejsce w całym dorobku artysty.

Zachęcamy do śledzenia księgarni internetowej i zakupu bezpośrednio u wydawcy!
Johann Jacob Eybelwieser młodszy. Wrocławski malarz doby baroku | Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego (wuwr.eu)

Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego

Powrót