Miło nam poinformować, że niebawem ukaże się nakładem naszego wydawnictwa publikacja „Planowanie strategiczne dla zintegrowanego rozwoju gminy. Teoria. Praktyka. Działanie” skierowana do samorządowców, urbanistów, planistów, studentów kierunków związanych z zarządzaniem przestrzennym oraz wszystkich osób zaangażowanych w rozwój lokalny. Książka składa się z różnych tekstów, zebranych w spójną całość pod redakcją pracowników Wydziału Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska: dr Agnieszki Lisowskiej-Kierepki, kierowniczki Pracowni Planowania Zintegrowanego i dr. inż. Piotra Kryczki z Zakładu Geografii Społeczno-Ekonomicznej.

To podręcznik, który udzieli kompleksowej odpowiedzi na pytanie, które dotyczy jednego z podstawowych wyzwań współczesnego zarządzania lokalnego i dostarczy praktycznych narzędzi niezbędnych do skutecznego wdrożenia strategii rozwoju gmin.

„Planowanie strategiczne dla zintegrowanego rozwoju gminy. Teoria. Praktyka. Działanie” skupia się na reformie planowania przestrzennego z 2023 roku, oferując przy tym narzędzia niezbędne do wdrożenia strategii rozwoju gminy — obowiązkowego od 2026 roku dokumentu integrującego społeczne, gospodarcze, przestrzenne i środowiskowe aspekty planowania.

Autorzy – uznani eksperci w dziedzinie planowania zintegrowanego oraz geografii społeczno-ekonomicznej – szczegółowo analizują najnowsze regulacje prawne i ich wpływ na zarządzanie terytorialne. Monografia łączy solidne podstawy teoretyczne z praktycznymi wskazówkami, umożliwiając skuteczne wdrażanie nowych narzędzi planistycznych wspierających zrównoważony rozwój i spójność przestrzenną. W książce omówiono kluczowe zagadnienia, takie jak rola partycypacji społecznej w procesie planowania, wyzwania gospodarcze stojące przed gminami, zgodność działań z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz różnorodne źródła finansowania strategii rozwoju.

Jak czytamy we wprowadzeniu: W obliczu dynamicznie zmieniających się realiów prawnych oraz
społeczno- gospodarczych kwestia planowania strategicznego w racjonalizacji rozwoju gmin nabiera szczególnego znaczenia. W Polsce fundamentalnym krokiem w kierunku realizacji idei spójnego i efektywnego zarządzania terytorialnego była wprowadzona we wrześniu 2023 roku reforma planowania przestrzennego. Poprzedni system cechował się fragmentacją dokumentów planistycznych i brakiem integracji między różnymi poziomami administracji, co skutkowało niespójnością terytorialną oraz marnowaniem potencjału rozwojowego gmin. Wprowadzenie obowiązkowej SRG od 1 stycznia 2026 roku było punktem zwrotnym w zarządzaniu lokalnym. Nowe przepisy nakładają na gminy
obowiązek opracowania dokumentu, który integruje aspekty społeczne, gospodarcze, przestrzenne i środowiskowe, precyzyjnie wskazując zakres zamierzonego w SRG kształtu polityki przestrzennej.

Taki holistyczny dokument może sprzyjać koordynacji działań JST na różnych poziomach administracji oraz pomiędzy różnymi podmiotami. Dla gmin jest to jednak niemałe wyzwanie. Akty planowania przestrzennego będą musiały być zgodne z polityką przestrzenną, która została przesunięta do sekcji planowania strategicznego. Z tego powodu książka nie tylko odpowiada na bieżące zmiany prawne, ale może również posłużyć jako praktyczny przewodnik dla samorządów lokalnych, które muszą dostosować się do nowych wymagań.

Spis treści z opisem rozdziałów

Część I: Tło prawne reformy planowania przestrzennego z 2023 roku

1. Planowanie zintegrowane w Polsce w nowych realiach prawnych po 2023 roku
   • Rozdział przedstawia zmiany w prawie dotyczącym planowania przestrzennego oraz ich wpływ na rozwój gmin. Omówiono znaczenie strategii rozwoju gminy jako narzędzia integrującego różne aspekty planowania. (Agnieszka Lisowska-Kierepka i Piotr Kryczka)
2. Strategia rozwoju gminy jako narzędzie zarządzania gminą
   • Wyjaśniono, jak SRG stanie się obowiązkowym dokumentem od 2026 roku oraz jakie korzyści przyniesie gminom, w tym poprawę spójności terytorialnej i efektywność zarządzania. (Agnieszka Lisowska-Kierepka)

Część II: Programowanie strategiczne w gminie

3. Społeczne aspekty strategii rozwoju
   • Analizuje wpływ planowania na jakość życia mieszkańców, rolę konsultacji społecznych oraz partycypacji obywatelskiej w zarządzaniu lokalnym. (Przemysław Tomczak, Robert Szmytkie)
4. Gospodarcze aspekty strategii rozwoju
   • Skupia się na wpływie SRG na lokalną gospodarkę, rozwój przedsiębiorczości oraz tworzenie nowych miejsc pracy. (Dariusz Ilnicki, Dominik Sikorski)
5. Przestrzenne aspekty strategii rozwoju
   • Omawia kluczowe zagadnienia dotyczące zagospodarowania przestrzennego i funkcjonalnej struktury gminy. (Mateusz Smolarski, Katarzyna Kuzara)
6. Model struktury funkcjonalno-przestrzennej i polityka przestrzenna gminy a obszary strategicznej interwencji
   • Przedstawia sposoby wyznaczania i zarządzania obszarami strategicznymi w gminach oraz integrację polityki przestrzennej z SRG. (Piotr Kryczka)

Część III: Zewnętrzne uwarunkowania strategicznego procesu podejmowania decyzji w gminie

7. Partycypacja społeczna w planowaniu strategicznym
   • Porusza temat angażowania mieszkańców w procesy decyzyjne i korzyści płynących z ich aktywnego udziału. (Anna Grochowska)
8. Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko strategii rozwoju gminy
   • Analizuje wpływ planowania na środowisko i zgodność działań z zasadami zrównoważonego rozwoju. (Maria Młodzianowska-Synowiec, Agnieszka Latocha-Wites, Grzegorz Synowiec)
9. Ramy finansowe i źródła finansowania strategii rozwoju gminy
   • Przedstawia sposoby pozyskiwania funduszy na realizację SRG oraz wskazuje możliwe źródła finansowania. (Paweł Brezdeń)
10. Aneks: Wybrane przepisy wraz z autorskimi wskazaniami

• Zawiera kluczowe akty prawne oraz praktyczne wskazówki dotyczące wdrażania reformy w gminach. (Agnieszka Lisowska-Kierepka, Piotr Kryczka)

Dlaczego ten podręcznik jest wyjątkowy?

Jest to pierwsza publikacja w Polsce odpowiadająca na nową reformę – omawia zmiany prawne, które wchodzą w życie obowiązkowo w 2026 roku.

Zawiera kompleksowe podejście do planowania strategicznego – uwzględnia aspekty społeczne, gospodarcze, przestrzenne i środowiskowe oraz praktyczne wskazówki dla samorządów – konkretne narzędzia i metody wdrożenia nowych regulacji. Wskazuje, jak angażować mieszkańców w procesy planistyczne- podkreśla rolę partycypacji społecznej. Dodatkowo jest zintegrowana z zasadami zrównoważonego rozwoju – przedstawia sposoby finansowania i wdrażania strategii zgodnie z ekologicznymi i ekonomicznymi wytycznymi.

Publikacja skierowana jest głównie do:

• Samorządowców i urzędników gminnych – pomoże im dostosować się do nowych regulacji prawnych i skutecznie zarządzać rozwojem lokalnym.
• Planistów przestrzennych i urbanistów – dostarcza narzędzi do opracowywania zintegrowanych strategii planowania.
• Ekonomistów i specjalistów ds. rozwoju regionalnego – omawia gospodarcze aspekty strategii rozwoju gminy.
• Badaczy i studentów kierunków związanych z planowaniem przestrzennym oraz administracją publiczną – stanowi cenne źródło wiedzy teoretycznej i praktycznej.
• Przedstawicieli organizacji pozarządowych i społeczności lokalnych – pokazuje, jak mogą wpływać na rozwój swoich gmin.

Jesteśmy przekonani, że książka stanie się niezbędnym narzędziem w każdej gminie i jednostce samorządu terytorialnego, ponieważ jako pierwsza w Polsce tak kompleksowo podejmuje temat reformy planowania przestrzennego z 2023 roku. Dzięki praktycznym wskazówkom i analizie nowych regulacji książka ta nie tylko ułatwia wdrożenie obowiązkowej od 2026 roku strategii rozwoju gminy, ale także pomaga samorządom skutecznie integrować aspekty społeczne, gospodarcze, przestrzenne i środowiskowe. To nieocenione wsparcie w tworzeniu długofalowych, dobrze skoordynowanych planów rozwoju, które pozwolą gminom lepiej wykorzystać swój potencjał i dostosować się do dynamicznie zmieniających się realiów prawnych.

Redaktorzy:

 Agnieszka Lisowska-Kierepka

Piotr Kryczka

Spis treści do pobrania tutaj.