PREMIERA: Od lokomotyw do czołgów. Przemysłowy Wrocław sprzed PAFAWAGU!

Wyczekiwana przez wszystkich publikacja Patricka Starczewskiego będzie mieć swoją premierę już niebawem, bo na Wrocławskich Targach Dobrych Książek! „Od lokomotyw do czołgów. Przed Pafawagiem. 100 lat zakładów Linke- Hofmann (1839-1939)” to fascynująca podróż w głąb historii Wrocławia i Dolnego Śląska, ukazująca rozwój jednego z najważniejszych zakładów przemysłowych regionu — Linke-Hofmann Werke. Odkrywa, jak mały warsztat rzemieślniczy przekształcił się w przemysłowego giganta, który kształtował gospodarkę i społeczeństwo na przestrzeni stu lat.

To unikalna pozycja, która po raz pierwszy w języku polskim szczegółowo opisuje historię wrocławskiego przemysłu, korzystając z bogatych niemieckich i polskich archiwów. Czytelnik znajdzie w niej nie tylko historie o lokomotywach i czołgach, ale także o innowacjach technologicznych, politycznych zawirowaniach i codziennym życiu pracowników. Dzięki klarownemu językowi i barwnym opisom książka zainteresuje zarówno pasjonatów historii, jak i osoby szukające inspirujących przykładów rozwoju przedsiębiorczości. To wyjątkowa szansa, by poznać kluczowy fragment dziedzictwa Wrocławia i lepiej zrozumieć, jak lokalna gospodarka wpłynęła na losy Europy.

Fabryczna – nazwa jednej z dawnych dzielnic Wrocławia przywodzi na myśl skojarzenia z funkcjonującymi niegdyś na jej terenach zakładami przemysłowymi, takimi jak PAFAWAG czy Fadroma i FAT. Najbardziej intensywny rozwój obszaru wokół ul. Grabiszyńskiej przypadał na czasy, gdy miasto funkcjonowało jeszcze pod nazwą Breslau.

Koncern Linke-Hofmann Werke AG (LHW), na bazie którego powstał po wojnie polski Pafawag, to legenda na historycznej mapie przemysłowego Wrocławia.

Podwaliny pod jego rozwój położyło połączenie sił dwóch konkurujących do tej pory firm: Fabryki Budowy Wagonów Gotffried Linke i Fabryki Wagonów Braci Hofmann. Fabryka Linkego wystartowała w 1834 r. i produkowała m.in. powozy konne, żeby wkrótce wytwarzać platformy kolejowe i lokomotywy dla powstających właśnie Kolei Górnośląskich. Spółka Hofmannów zaczęła od pomp strażackich, które dość szybko zamieniła na wagony kolejowe i tramwajowe. Po fuzji powstał jeden z największych wówczas w Europie zakładów przemysłowych (200 hektarów powierzchni, z czego blisko 80 pod dachem), zatrudniający cztery tysiące ludzi.

Spółka akcyjna Linke-Hofmann-Werke w czasie obu wojen światowych przestawiała swoją produkcję na potrzeby wojska. W fabryce powstawały wówczas samoloty, pociągi pancerne, ciągniki półgąsienicowe i elementy do tajnej broni Hitlera — rakiet V2, między innymi z wykorzystaniem robotników przymusowych z Polski. Po 1945 roku Państwowa Fabryka Wagonów we Wrocławiu (Pafawag) zaczęła produkować pojazdy szynowe. Historię koncernu do 1939 roku opisuje Patrick Starczewski, historyk i przedsiębiorca. Dzięki temu książka oprócz walorów czysto historycznych pozwala także na wgląd w biznesowy aspekt drogi, którą przeszła mała wrocławska spółka, by stać się europejskim gigantem. Książka zawiera ponad 200 ilustracji i zdjęć, w tym wiele niepublikowanych, oraz prezentuje plany założenia architektonicznego oraz urbanistycznego fabryki.

Z recenzji dr. Marka Buraka, Politechnika Wrocławska:

Publikacja Patricka Starczewskiego nie jest jedynie przyczynkiem do dziejów Wrocławia. Przedstawia bowiem — zapoczątkowane niedługo przed 1850 rokiem — zmiany w krajobrazie całego miasta. Nietypowo, bo przez pryzmat rozwijającego się lokalnego przemysłu.

Osią rozważań jest utworzona w 1839r., bodaj najdłużej nieprzerwanie funkcjonująca na terenie stolicy Dolnego Śląska — firma Gottfrieda Linkego (Wagenbauanstalt Gottfried Linke). Lektura dostarcza szczegółowych informacji o jej rozwoju na przestrzeni stu lat, kiedy działała w różnych okolicznościach organizacyjnych, zawsze jednak z nazwiskiem założyciela w nazwie. Z czasem przedsiębiorstwo stało się ikoną wrocławskiego nowoczesnego przemysłu, funkcjonując do maja 1945 roku w niemieckiej rzeczywistości gospodarczej. Taką też rolę — już w polskich realiach – przejęła utworzona na bazie zachowanych urządzeń Linke-Hofmann Werke — Państwowa Fabryka Wagonów (popularny Pafawag).

Autor prowadzi nas przez wrocławskie (i nie tylko) dzieje zakładów Linkego, ale także przez skomplikowane uwarunkowania kształtującego się od połowy XIX wieku nowoczesnego przemysłu. I — co należy podkreślić — poświęca wiele miejsca kwestiom socjalnym, jakich definiowanie zapoczątkowano w ostatnich dekadach tegoż stulecia. Autorskie rozważania zostały oparte w największej mierze na źródłach pochodzących z niemieckich i polskich archiwów. Warto jednak zaznaczyć: źródeł nie tylko o charakterze historycznym, ale licznie reprezentowanych — gospodarczym. Analiza tych ostatnich, na co pozwala ekonomiczne przygotowanie autora, niewątpliwie ułatwia zrozumienie niekiedy trudnych decyzji zarządzających wrocławskimi zakładami, którym początek dał Gottfried Linke.

SPIS TREŚCI:

1. Rozdział I: Początki uprzemysłowienia. Dolny Śląsk — Prusy — Niemcy
   • Analiza rewolucji przemysłowej na Dolnym Śląsku w XIX wieku, z naciskiem na rolę kolei żelaznej jako katalizatora zmian. Początki industrializacji i jej wpływ na rozwój regionu.
2. Rozdział II: Geneza zakładów Gottfrieda Linkego
   • Opowieść o początkach zakładów, które Gottfried Linke założył jako warsztat rzemieślniczy, i ich rozwoju w kierunku produkcji wagonów i lokomotyw.
3. Rozdział III: Okres konsolidacji, przejęć i towarzystw akcyjnych (1867–1920)
   • Przedstawienie procesów konsolidacji i współpracy z innymi przedsiębiorstwami. Opis transformację zakładów w korporację, ich działalność na rynku międzynarodowym i rozwój technologiczny.
4. Rozdział IV: Konsorcjum na złe czasy: Linke-Hofmann-Busch Werke AG
   • Powstanie i działalność konsorcjum Linke-Hofmann-Busch, które pomogło zakładom przetrwać trudne czasy gospodarcze. Opis współpracy z innymi firmami i dostosowanie do nowych warunków rynkowych.
5. Rozdział V: Linke-Hofmann Werke AG w latach 1933–1939
   • Funkcjonowanie zakładów w czasach III Rzeszy, ich udział w zbrojeniach i wpływ polityki narodowo-socjalistycznej na działalność przedsiębiorstwa.
6. Rozdział VI: Produkcja i sprawy pracownicze w Linke-Hofmann Werke
   • Przybliżenie życia codziennego pracowników, organizacji pracy i produkcji oraz wprowadzonych programów socjalnych. Autor zwraca uwagę na zmiany w polityce kadrowej i ideologizację pracy w latach 30.
7. Podsumowanie
   • Podsumowanie historii zakładów Linke-Hofmann, wskazując ich znaczenie dla Wrocławia, Dolnego Śląska i Niemiec. Analiza wpływu przemysłu na społeczeństwo i gospodarkę.

Wewnątrz publikacji można znaleźć dodatkowe materiały, takie jak biogramy, dokumenty, oraz zestawienia tabel i schematów, które uzupełniają treść. Poza tym książka zawiera również ponad 200 ilustracji, niepublikowanie zdjęcia, plany historyczne!

Kup „Od lokomotyw do czołgów” na naszej stronie!

Publikacja łączy aspekty technologiczne, społeczne i polityczne, przedstawiając ewolucję jednego z najważniejszych zakładów przemysłowych Wrocławia.

1. Lokalna perspektywa historyczna – przedstawia rozwój przemysłu wrocławskiego w kontekście europejskiej rewolucji przemysłowej.
2. Unikalny temat – pierwsza polska monografia w całości poświęcona zakładom Linke-Hofmann, które miały kluczowe znaczenie dla rozwoju miasta.
3. Szczegółowe badania archiwalne – wykorzystano bogate zasoby archiwów niemieckich, co pozwala na dogłębną analizę tematu.
4. Rozwój Wrocławia przez pryzmat przemysłu – pokazuje, jak zakłady wpłynęły na urbanizację miasta, jego rozwój gospodarczy i społeczny.
5. Perspektywa innowacji technologicznych – opisuje ewolucję produkcji od wagonów po nowoczesne technologie przemysłowe.
6. Ciekawy kontekst społeczny i gospodarczy – dowiesz się, jak przedsiębiorczość XIX wieku kształtowała społeczność i krajobraz Dolnego Śląska.

To książka, która wciąga nie tylko miłośników historii, ale także wszystkich, którzy chcą lepiej poznać korzenie Wrocławia jako dynamicznego centrum przemysłowego!

O AUTORZE:

Patrick Starczewski — urodził się w 1977 roku w  Świdnicy. Absolwent Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego (2015). Studia doktoranckie na UWr zwieńczyła praca Od lokomotyw do czołgów. 100  lat wrocławskich zakładów Linke-Hofmann (1839–1939) obroniona w  2021. Autor blisko 50 artykułów naukowych w tomach zbiorowych i czasopismach. Jego zainteresowania skupiają się wokół historii gospodarczej, regionalnej (Dolny Śląsk, Wrocław, Świdnica), a  także historii kolei — jej wpływu na postęp cywilizacyjny i gospodarczy Śląska oraz rozwój regionalnych przedsiębiorstw. Więcej tutaj.

Publikacja współfinansowana ze środków Muzeum Historycznego w Lubinie oraz przy koedycji z Wydawnictwem GAJT.