---

W naszej księgarni dostępna jest już publikacja „Na drodze do porozumienia. Relacje polsko-ukraińskie w XX i XXI wieku” pod redakcją dr Magdaleny Gibiec i prof. Grzegorza Hryciuka. Książka jest efektem międzynarodowej konferencji naukowej „Polska – Ukraina. Na drodze do dobrego sąsiedztwa”, która odbyła się w maju 2023 roku we Wrocławiu, gromadząc wybitnych badaczy z Polski i Ukrainy. Publikacja ta stanowi wieloaspektową analizę relacji polsko-ukraińskich, ukazując zarówno historyczne źródła konfliktów, jak i przykłady współpracy, a także wyzwania i perspektywy na przyszłość.

Tom obejmuje 17 artykułów naukowych, z czego dziewięć napisano po polsku, a osiem po ukraińsku. Autorzy reprezentują różne ośrodki naukowe i podejmują tematykę od walk o niepodległość na początku XX wieku, przez politykę II RP, wyzwania społeczne XX i XXI wieku, po współczesny dialog historyczny i skutki wojny rosyjsko-ukraińskiej.

Na drodze do porozumienia. Relacje polsko-ukraińskie w XX i XXI wieku

Redaktorzy podkreślają, że dialog polsko-ukraiński ma długą tradycję, sięgającą XIX wieku, a jego nowy etap rozpoczął się po 1989 roku. Wskazują na konieczność pogłębienia badań nad pozytywnymi aspektami wspólnej historii oraz popularyzowania przykładów porozumienia, które mogą stać się katalizatorem budowania wzajemnego zrozumienia.

I. Współpraca polsko-ukraińska w latach 1917–1921

• Polscy demokraci w Kijowie wobec ukraińskich aspiracji niepodległościowych (Mariusz Korzeniowski)
  Artykuł analizuje postawę polskich demokratów w Kijowie wobec rodzącego się ukraińskiego ruchu narodowego po upadku caratu. Omawia ich zaangażowanie w życie polityczne Ukrainy oraz reakcje na ogłoszenie niepodległości przez Ukraińców. Autor podkreśla, że polscy demokraci popierali dążenia ukraińskie, widząc w nich szansę na osłabienie Rosji i zabezpieczenie praw polskiej mniejszości.
• Polsko-ukraińska umowa handlowa z 7 października 1919 roku (Jan Pisuliński)
  Opisuje kulisy i realizację umowy gospodarczej między Polską a Ukraińską Republiką Ludową, której celem była wymiana zboża i cukru na polskie towary przemysłowe. Umowa, choć szczegółowo wynegocjowana, została zrealizowana tylko częściowo z powodu trudności logistycznych i klęski wojsk ukraińskich.
• Polsko-ukraińskie ochotnicze formacje wojskowe (Andrij Rukkas)
  Przedstawia historię polsko-ukraińskiego oddziału ochotniczego pod dowództwem Walerego Sławka w 1920 roku, utworzonego z inicjatywy Józefa Piłsudskiego dla wsparcia armii ukraińskiej w walce z bolszewikami. Artykuł analizuje strukturę, zadania i losy tej formacji, która po zakończeniu działań wojennych została rozwiązana.
• Z historii działalności Ukraińskiej Wojskowej Komisji Likwidacyjnej w Polsce (Ihor Sribniak, Miłana Sribniak)
  Tekst poświęcony jest losom internowanych żołnierzy ukraińskich w Polsce po 1920 roku oraz roli Komisji w ich adaptacji i zabezpieczeniu praw.

II. Polityka okresu międzywojennego

• Wyzwania „programu wołyńskiego” wojewody Henryka Józewskiego (Mykoła Kuczerepa)
  Autor analizuje politykę narodowościową II RP na Wołyniu, skupiając się na próbach kompromisu i integracji społeczności ukraińskiej przez wojewodę Józewskiego, a także na późniejszym odwrocie od tej polityki.
• Polityka administracji państwowej na Wołyniu w latach 1938–1939 (Piotr Cichoracki)
  Artykuł bada zmiany w polityce wobec Ukraińców tuż przed wybuchem II wojny światowej, wskazując na narastające napięcia i rewizję wcześniejszych założeń.
• Petlurowska emigracja w ruchu prometejskim (Wołodymyr Komar)
  Opisuje udział ukraińskiej emigracji politycznej w międzywojennych inicjatywach antyrosyjskich, tzw. ruchu prometejskim, i jej relacje z polskim rządem.

III. Wyzwania społeczne XX i XXI wieku

• Kulturowo-oświatowe życie więźniów w Wołyniu i Galicji (Oleh Razyhrajew)
  Analizuje warunki życia i edukacji więźniów w międzywojennych zakładach karnych, ukazując stopniową poprawę sytuacji osadzonych.
• Polsko-ukraińskie rodziny mieszane w Galicji Wschodniej (Grzegorz Hryciuk)
  Omawia zjawisko małżeństw mieszanych i ich funkcjonowanie w warunkach narastających napięć narodowościowych w latach 30. i 40. XX wieku.
• Szkolnictwo ukraińskie w PRL (Barbara Techmańska)
  Tekst analizuje, na ile edukacja w języku ukraińskim była elementem polityki państwa, a na ile służyła kształtowaniu tożsamości narodowej.
• Rola obywateli polskich narodowości ukraińskiej w formowaniu współczesnych relacji (Jarosław Syrnyk)
  Autor bada wpływ Ukraińców zamieszkujących Polskę na kształtowanie relacji między narodami w wymiarze kulturowym, religijnym i edukacyjnym.

IV. Współczesny dialog polsko-ukraiński

• Podsumowanie dialogu historycznego 2019–2022 i wyzwania geopolityczne (Waldemar Rezmer)
  Artykuł podsumowuje trzy dekady polsko-ukraińskiego dialogu historycznego, wskazując na osiągnięcia i bariery, a także wpływ wojny rosyjsko-ukraińskiej na wzajemne relacje.
• Trzydzieści lat dialogu historycznego – rezultaty i perspektywy (Ihor Ilijuszyn)
  Autor analizuje efekty i przyszłość współpracy historyków obu krajów na tle najnowszych wydarzeń politycznych.
• Wspólna historia: rzeczywistość czy miraż? (Leonid Zaszkilniak)
  Refleksja nad możliwością prowadzenia wspólnych badań nad splątanymi losami obu narodów i trudnościami w uzgadnianiu interpretacji przeszłości.

V. Wokół wojny ukraińsko-rosyjskiej

• Wojna na Ukrainie czy wojna o Ukrainę? (Michał Klimecki)
  Analiza politycznych uwarunkowań i znaczenia obecnej wojny, wskazująca na jej wymiar międzynarodowy i konsekwencje dla regionu.
• Polsko-ukraińskie relacje naukowe w kontekście wojny (Olga Morozowa)
  Tekst podsumowuje współpracę naukową w warunkach wojny oraz wyzwania stojące przed ukraińskimi badaczami.
• Korzenie współczesnego rosyjskiego nacjonalizmu (Władysław Werstiuk)
  Autor śledzi genezę rosyjskiego nacjonalizmu od czasów rewolucji bolszewickiej po współczesność, ukazując jego wpływ na politykę wobec Ukrainy i Polski.

Książka „Na drodze do porozumienia” to interdyscyplinarna panorama relacji polsko-ukraińskich, która nie tylko opisuje trudne momenty wspólnej historii, ale także wskazuje przykłady współpracy i dialogu. Publikacja ta jest ważnym głosem w debacie o przyszłości stosunków sąsiedzkich, zwłaszcza w kontekście wojny rosyjsko-ukraińskiej i dynamicznych przemian w Europie Środkowo-Wschodniej. Stanowi wartościową lekturę zarówno dla historyków, jak i wszystkich zainteresowanych problematyką polsko-ukraińską.

O redaktorach:

Grzegorz Hryciuk – profesor Uniwersytetu Wrocławskiego. Jego zainteresowania badawcze skupiają się na zagadnieniach narodowościowych Europy Środkowo-Wschodniej w XIX i XX wieku, historii Ukrainy oraz relacjach polsko-ukraińskich w XX stuleciu, problematyce migracji przymusowych na obszarze Europy Wschodniej. Prowadził badania i kwerendy w archiwach polskich, ukraińskich, rosyjskich, białoruskich, litewskich, niemieckich i czeskich.
Jest autorem m.in. monografii Polacy we Lwowie w latach 1939–1944. Życie codzienne (Warszawa 2000), Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931–1948 (Toruń 2005), Przesiedleńcy. Wielka epopeja Polaków 1944–1946 (Kraków 2023), za którą otrzymał Międzynarodową Nagrodę im. Witolda Pileckiego. Współautor pracy Masowe deportacje ludności w Związku Radzieckim (Toruń 2003), a także współautor i redaktor atlasu Wysiedlenia, wypędzenia, ucieczki 1939–1959. Atlas ziem Polski (Warszawa 2008).

Magdalena Gibiec – doktor, adiunkt w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Jej zainteresowania badawcze oscylują wokół stosunków polsko-ukraińskich w XX wieku, ze szczególnym uwzględnieniem polityki narodowościowej II Rzeczypospolitej, rozwoju ukraińskiego ruchu nacjonalistycznego, a także funkcjonowania diaspory ukraińskiej. W latach 2019–2023 kierowała projektem badawczym „Kulisy funkcjonowania Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów na emigracji w świetle korespondencji (1929–1938)”, przyznanym przez Narodowe Centrum Nauki. Autorka książki Organisation of Ukrainian Nationalists on Emigration. Its Formation and Transnational Connections in 1929–1934 (Routledge, London-New York 2024).

Powrót