Łemkowskie rozdroże
Spór o to, kim są Łemkowie, mieszkańcy osad położonych na terenie Beskidu Sądeckiego i Beskidu Niskiego, rozpoczął się w drugiej połowie dziewiętnastego wieku i trwa do dziś. Czy są oni tylko grupą etniczną, czy może narodem — już od rewolucji francuskiej, jak pisał Frederico Chabod „nowym bóstwem współczesnego świata”?
A jeśli są narodem, to jakie wynikają z tego dla Łemków prawa?
Nie przerwało tych sporów nawet fizyczne unicestwienie łemkowskiej Arkadii i brutalne wysiedlenia w latach 1944-1947 do Związku Sowieckiego i na tak zwane Ziemie Odzyskane powstałej po II wojnie światowej ludowej Polski. Szczególnie ważnym argumentem w sporach o tożsamość i prawa Łemków stała się ich przeszłość. Sprawy będące dotąd tematem legend i baśni zaczęła zastępować Historia, próbująca wymusić jednomyślność o przeszłości. Łemkowie stali się jej ofiarą, a pamięć o ich dziejach elementem politycznych gier.
Dziś, w zależności od tego kto i w jakim celu mówi o Łemkach, jedne elementy ich historii nagłaśnia, inne przemilcza. Książka Łemkowskie rozdroże ukazuje ten problem skupiając się na wydarzeniach lat 1944–1947 i opisując późniejsze próby ich mitologizacji na użytek określonych ideologii.
Publikacja uzyskała patronat tygodnika „Nasze Słowo!”, a piękna okładka to obraz Dawida Zdobylaka „W dniu końca świata”, który zajął II miejsce na Biennale sztuki w Tarnowie 2024.
Rozmowa z prof. Jarosławem Syrnykiem w Dwójce Polskiego Radia:
Niejednoznaczni Łemkowie. Spotkanie wokół książki „Łemkowskie rozdroże” – Dwójka
Prof. Jarosław Syrnyk podczas spotkania z uczestnikami Wrocławskich Targów Dobrych Książek 2024:
14 lutego 2025 r. prof. Syrnyk był gościem audycji książkowej Radia Wrocław Kultura, rozmowy z redaktorami Jackiem Antczakiem i Michałem Kwiatkowskim można odsłuchać tutaj.
23 lutego 2025 r. w Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu odbyło się spotkanie autorskie z prof. Jarosławem Syrnykiem, promujące książkę. Rozmowę poprowadziła dr Marcelina Jakimowicz, publika dopisała, były również wspólne zdjęcia i autografy.
Reportaż z prof. Syrnykiem „Zaginiony świat”. Co wiemy o Łemkach? znaleźć można do odsłuchania na stronie radiowej Trójki:
https://trojka.polskieradio.pl/artykul/3494901,reportaz-zaginiony-swiat-co-wiemy-o-lemkach
W programie TVP3 Wrocław Ku kulturze rozmowa o Łemkach i nowej książce prof. Jarosława Syrnyka: Ku Kulturze: 07.03.2025
Powrót
